دندان عقل از سری دندان های دائمی است که شامل 4 دندان میباشد که به عنوان آخرین دندان هر قوس فکی رشد می‌کند. این دندان پشت دندان های آسیاب، در هر دو فک بالا و پایین بین 17 تا 25 سالگی رشد یافته ولی در افراد مختلف ممکن است گاها دیرتر و زودتر از این سنین اتفاق افتد. نام انگلیسی آن Wisdom Tooth است.
شاید در گفت گوهای محاوره ای شنیده باشید که در آمدن دندان عقل نشانه بلوغ فکری و عقلی فرد است ولی این مسئله هیچ ارتباطی به عقل و تکامل عقل انسان ندارد. در گذشته بین عوام تصور می شد اگر دندان عقل خود را بکشند ممکن است مشکلی در فرایند رشد عقلی انسان صورت گیرد که باوری کاملا اشتباه بود. نام دیگری که اصطلاحا دندانپزشکان برای این دندان به کار می‌برند؛ آسیای سوم است.
به علت دلایلی که اغلب به دوران کودکی برمی‌گردند؛ از قبیل بیماری‌های ارثی، کم خونی، راشیتیسم و ناهماهنگی‌هایی در رشد استخوان فک با اندازه دندان ها، این دندان در داخل فک به صورت نهفته باقی می ماند یا ممکن است بخشی از آن از فک بیرون بیاید و بخشی به صورت نیمه نهفته باقی بماند. در افراد مختلف این شرایط متفاوت است، گاهی از 4 دندان عقل فقط یک دندان به صورت نهفته یا نیمه نهفته باقی می‌ماند و مابقی به شکل درستی رشد کرده و مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کنند.
همانطور که در بالا شرح داده شد سه نوع دندان عقل وجود دارد:
- دندان کامل
- نیمه نهفته
- نهفته
رژیم غذایی اولیه اجداد ما شامل بسیاری از گیاهان خام وگوشت های سفت بود و دندان عقل برای آسیاب کردن این غذاها جهت هضم مناسب غذا ضروری بود. امروزه ظروف و روش های طبخ، ما را از دندان عقل بی نیاز کرده است. همانطور که ما به این تغییرات رژیم غذایی عادت کردیم، بدن ما تغییرات کوچک تکاملی را تجربه کرده است، مثلا آرواره هایمان کوچکتر شدند. به همین دلیل است که بسیاری از افراد در دهان خود فضای کافی برای رشد دندان عقل ندارند.
تنها در دهان 65% از افراد دنیا دندان عقل رشد می کند و 35% اصلا دندان عقل ندارند.
دلیل نام گذاری این دندان چیست؟
معمولا دندان های عقل هر فرد در سنین 11 تا 12 سالگی شروع به شکل گیری می کنند و در سنین 18 تا 19 سالگی شروع به رویش کرده و دقیقا با رشد فردی هر انسان زمانی که شخصیت عقلانی او شکل می‌گیرد ؛ همزمان میباشد به همین دلیل به آن Wisdom tooth یا همان دندان عقل می‌گویند.
در صورت نهفته یا نیمه نهفته بودن دندان عقل چه اقدامی باید صورت گیرد؟
دندان عقل نهفته و نیمه نهفته می بایست با جراحی خارج شود، چرا که در صورت عدم خروج؛ باعث تورم لثه شده و شخص به عوارضی دچار می‌شود که دندان عقل ایجاد می‌کند.
چه نشانه هایی وجود دارند که حاکی از این هستند که دندان عقل شما بیرون از لثه رشد می‌کند:
- درد و تورم لثه
- دشواری در باز و بسته کردن دهان و بلعیدن غذا
- مشکلاتی در خصوص سینوس ها
- بوی بد دهان
- درد مدام در فضای اطراف دندان عقل
عوارض دندان عقل
در حالت طبیعی اگر دندان عقل رشد مناسبی داشته باشد؛ هیچ گونه عوارضی ندارد ولی اگر به صورت نهفته باشد یا اگر استخوان فک شخصی کوچک و فضای کافی جهت رشد دندان وجود نداشته باشد، دندان عقل کج رشد کرده و به دندان های اطراف صدمه وارد می‌کند و می‌بایست سریعا جراحی و از دهان خارج شود، در غیر این صورت باعث عوارضی می‌شود که در ذیل به شرح آنها می‌پردازیم:
- عفونت و بیماری های لثه؛ این عفونت‌ها بر اثر باکتری هایی ایجاد می‌شوند که بین شیار لثه و دندان قابل تمیز شدن نیستند .
- در اثر نداشتن فضای کافی و رشد نامناسب ، به دندان های مجاور صدمه وارد می‌کنند.
- ایجاد کیست لثه؛ اگر بافت تشکیل دهنده تاج دندان در استخوان فک باقی بماند، به مرور زمان با مایعی پر می‌شود و ایجاد کیست می‌کند که باعث تخریب استخوان اطراف می گردد.
- ایجاد درهم ریختگی و نامرتبی دندان‌ها
بهترین زمان کشیدن دندان عقل
- زمانی که به خاطر فضای تنگ و کوچک دندان عقل مسواک زدن به راحتی صورت نگیرد .
- در صورت خوب تمیز نشدن ، دندان پوسیده شود .
- باعث آسیب به دندان های مجاور شود .
- ایجاد درد کند .
- در صورت نهفته و نیمه نهفته بودن باعث ایجاد درد شوند.
مراقبت های لازم تا24 ساعت اولیه از انجام جراحی
- گاز استریل را روی محل جراحی تا یک ساعت فشار دهید.
- طی این یک ساعت گاز را تعویض نکنید.
- تا 3-4 ساعت از صحبت کردن و فشار آوردن به دهان خود بپرهیزید.
- تا چند ساعت از کمپرس سرد استفاده کنید.
- تا 6 ساعت خونریزی خفیف طبیعی است ، نگران نباشید. در صورت بروز خونریزی شدید با استفاده از گاز استریل به مدت یک ساعت توسط دندان های دیگر روی هم فشار دهید.
- پس از جراحی با تجویز پزشک مسکن مصرف نمایید.
- در صورت بروز تب تا یک درجه جای نگرانی نیست.
- تا 12 ساعت اولیه جراحی ، غذاهای سرد و مایعات مصرف شود و پس از آن تا یک هفته از جویدن غذا بر روی ناحیه جراحی خودداری کنید.
مراقبت های لازم پس از 24 ساعت انجام جراحی
- حداقل به مدت 5 روز از مصرف دخانیات پرهیز کنید.
- تا 48 ساعت فعالیت فیزیکی سنگین نداشته باشید.
- تورم و کبودی تا چند روز کاملا طبیعی است و لازم است زیاد به دهان خود فشار نیاورید و تا چند روز می توانید از کمپرس گرم استفاده کنید.
- از روز دوم تا حداقل یک هفته دهان خود را با آب نمک شستشو دهید.
- از دستکاری محل جراحی و بخیه جدا خودداری فرمایید.
- – 24 پس از جراحی می توانید مسواک بزنید ولی به محل زخم را برخورد نکند.
سوالات متداول
بیهوشی در جراحی دندان عقل به چه صورت انجام می‌گیرد؟
- بی حسی موضعی ؛ که با تزریق در لثه در ناحیه‌ی جراحی صورت می‌گیرد.
- بیهوشی با تزریق آرام بخش بصورت وریدی
- بیهوشی عمومی ؛ که هوشیاری نخواهید داشت.
تشخیص روش بی حسی یا بیهوشی با توجه به صلاحدید دندانپزشک صورت می‌گیرد.
پس از عمل جراحی چه غذاهایی می بایست مصرف شوند و از مصرف چه غذاهایی باید خودداری شود؟
- در روز اول جراحی مصرف مایعات و غذاهای نرم و سرد توصیه می‌شود.
- از مصرف مایعات گرم خودداری فرمایید.
- پس از گذشت یک روز جهت سلامت ناحیه جراحی نیاز به رعایت مصرف غذایی خاصی نیست ولی به علت وجود درد و تشدید آن هنگام باز و بسته کردن دهان و جویدن؛ بهتر است غذای نرم مصرف شود.
عوارض جراحی دندان عقل چیست؟
حفره‌ی خشک از عوارض دندان عقل است که باعث بو و طمع بد در دهان بیمار شده و درد بیمار افزایش پیدا کرده که معمولا تا مدت 3 روز به طول می‌انجامد.
آیا پس از جراحی ناحیه جراحی عفونت می‌کند؟
به طور معمول خیر ، مگر اینکه بیمار بهداشت دهان و دندان را رعایت نکند و همچنین از دهانشویه استفاده نشود.
آیا پس از جراحی امکان خونریزی وجود دارد؟
خیر ، مگر اینکه بیمار مشکل انعقاد خون داشته باشد که با مراجعه به دندانپزشک و مصرف داروهای لازم قطع خواهد شد.
البته روز اول کمی خون آبه از دهان بیمار خارج خواهد شد.
آیا پس از جراحی ، ناحیه جراحی نیاز به بخیه دارد؟
خیر ، جراحی دندان عقل جراحی ساده ای است که به بخیه نیاز ندارد.
آیا در صورت پوسیدگی دندانپزشک درمان های لازم را برای روی دندان عقل را اعمال می کند یا دندان با جراحی کشیده می‌شود؟
در صورتی که دندان عقل‌تان درست رشد کرده باشد ، کافی است فقط پوسیدگی گرفته شود و نیاز به کشیدگی و جراحی در این خصوص نمی‌باشد.
سخن پایانی
همانطور که به تفضیل در خصوص دندان عقل توضیح داده شد ، جراحی دندان عقل در خصوص دندان‌هایی که به صورت نهفته و نیمه نهفته هستند و باعث آسیب به دندان های مجاور می شوند ؛ کاملا ضروری است و بدون هیچ گونه نگرانی با مراجعه به دندانپزشک مجرب و با تجربه می‌توانید تحت درمان جراحی قرار گیرید ، ولی در صورت رشد مناسب دندان عقل دیگر نیاز به جراحی نیست و با درمان ساده مشکل شما حل خواهد شد.
در صورت نیاز به مشاوره آنلاین و رایگان همه روزه می توانید از ساعت 10 الی 20 با کلینیک تخصصی زیبایی و درمانی دکتر قاسم قاسم نژاد تماس حاصل فرمایید. کلینیک دکتر قاسم نژاد آماده ارائه خدمات به شما مراجعه کنندگان و زیباجویان عزیز می باشد.
