روکش دندان، پروتز دندان (dental crown) تاج یا کلاهکی سفید است که دقیقا همانند دندان طبیعی می‌باشد و نوعی ترمیم محسوب می‌شود. در این روش تمام دندان به طور کامل تا خط لثه پوشش داده می‌شود؛ نام دیگر آن پروتز ثابت می‌باشد. در دندان‌های ترک خورده، شکسته یا سوراخ شده که نیاز به پرشدگی یا عصب کشی دارند؛ پس از پایان درمان جهت محکم شدن و حفظ عملکرد درست؛ از روکش استفاده می‌شود. اگر دچار عفونت ریشه شده باشید باید تحت درمان قرار گرفته و پس از آن از روکش استفاده کنید.

برای انجام روکش دندان‌های جلو؛ از روکش‌های پرسلن یا زیرکونیا و برای دندان‌های عقب از جنس‌های چینی ذوب شده با فلز یا روکش‌های طلایی استفاده می‌شود. دندان‌هایی که روکش می‌شوند برای همیشه ماندگار نخواهند بود و این احتمال وجود دارد که دندان زیر آن دچار پوسیدگی شود یا بعدها نیاز به درمان ریشه داشته باشد. گاهی هم ممکن است با درمان ریشه یا پرکردن؛ دندان شما ترمیم شود و دیگر نیازی به روکش دندان نیست.

این روش درمانی باعث افزایش طول عمر دندان طبیعی می‌شود و درصد خرابی آن به صفر می‌رسد. روکش‌های دندان به 4 دسته تقسیم می‌شوند که به شرح آنها در این مقاله می‌پردازیم.

انواع روکش دندان

روکش ‌دندان استیل

روکش استیل همانطور که از اسمش پیداست از جنس استیل است و از مقاومت بالایی برخوردار است که معمولا برای کودکان با دندان‌های شیری استفاده می‌شود. گاهی به طور موقت تا زمان آماده شدن روکش دندان اصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. جنس استیل ارزان‌ترین روکش دندان محسوب می‌شود.

روکش دندان پایه فلزی یا PFM

روکش دندان پایه فلزی یا PFM که در ساخت آن از ترکیب فلز و سرامیک استفاده شده است؛ از مقاومت و استحکام بسیار بالایی برخوردار است و یکی از بهترین گزینه‌ها محسوب می‌شود. اما در بعضی مواقع خط فلزی روکش در مرز لثه پیدا می‌باشد و به دندان ظاهری نامناسب می‌بخشد، در نتیجه از روکش پایه فلزی جهت دندان‌های آسیاب و دندان‌های انتهایی استفاده می‌شود.

روکش سرامیکی دندان

روکش‌های سرامیکی بسیار درخشنده و شفاف هستند و سازگاری بسیار زیادی با لثه دارند. از آنجایی که از انواع متریال با استحکام بالا مانند سیلیکات و زیرکونیا ساخته شده اند؛ هرگز تغییر رنگ نمی‌دهند و همانند روکش دندان با پایه فلزی در مرز لثه سایه سیاهی از آنها دیده نمی‌شود و ظاهری بسیار زیبا دارند. این نوع روکش حساسیت آلرژیک ندارد و معمولا برای دندان‌های جلوی افراد استفاده می‌شود.

روکش دندان فلزی یا روکش طلا

همانطور که از نامش پیداست روکش تمام فلز از فلزاتی نظیر طلا، پلاتینیوم، کبالت، نیکل، کروم و نظیر این‌ها ساخته شده است. این روکش‌های دندان از مقاوت بالایی برخوردار هستند که خیلی دیر آسیب می‌بینند. همچنین نکته مثبت دیگر در خصوص آنها؛ این است که تغییر رنگ در اطراف لثه ایجاد نمی‌شود. مقاومت و استحکام آنها بر اثر گذشت زمان و جویدن غذا بیشتر می‌شود و طول عمر زیادی دارند.

کاربرد روکش دندان

• جهت ایجاد تاج در دندان
• جهت محکم‌تر شدن دندان در دندان‌های عصب کشی شده یا پرشده
• برای ترمیم دندان‌های پوسیده و فرسوده
• جهت حفاظت از دندان‌های شکسته یا ترک خورده
• در مواردی هم جهت دندان‌هایی که بد رنگ هستند نیز استفاده میشود.

مراحل انجام روکش

مراحل انجام روکش دندان ممکن است طی دو یا سه جلسه انجام شود.

1. در جلسه اول ابتدا؛ از دندان عکس گرفته می‌شود و در صورت پوسیدگی یا عفونت ریشه دندان درمان می‌شود؛ سپس با توجه به ضخامت روکش؛ دندان مورد نظر تراش داده می‌شود.
2. جلسه دوم؛ از دندان تراش داده شده قالب گیری می‌شود. رنگ روکش با توجه به رنگ دندان‌های مجاور انتخاب می شود و قالب برای ساخت به آزمایشگاه ارسال می‌گردد.
3. جلسه سوم؛ قالب ساخته شده جهت تست سایز و رنگ روی دندان گذاشته می‌شود و در صورت مناسب بودن با چسب مخصوص به دندان نصب می‌شود. در صورت عدم همخوانی در سایز، دندانپزشک قالب را تراشیده تا کاملا مناسب دندان شود، در این مرحله روکش کاملا آماده و شخص می‌تواند مانند دندان‌های طبیعی غذا را با دندان روکش دار بجود.

مراقبت‌های لازم پس از انجام روکش دندان

در این روش باید توجه داشته باشید که مانند لمینت مراقبتهای بلند مدت و سخت ضروری نیست ولی تا 48 ساعت از خوردن غذاهای چسبناک و سفت خودداری کنید و همچنین به خاطر داشته باشید که روکش دندان به این معنی نیست که دندان شما در مقابل پوسیدگی و سایر مشکلات دهان و دندان در امان است؛ بلکه فقط محافظی جهت استحکام بیشتر دندان شما در مقابل شکستگی به حساب می‌آید.

•  از خوردن غذاهای سفت و سخت که فشار زیادی به دندان می‌آورد؛ خودداری کنید.
• بعد از خوردن هر وعده غذایی مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید.
• از مسواک‌های نرم استفاده کنید تا به مرور زمان، آسیبی به روکش دندان وارد نشود.
• از خمیردندان‌های حاوی فلوراید استفاده کنید.

مزایای روکش دندان

• معمولا تحت پوشش بیمه می‌باشد.
• فقط روی یک یا دو دندان قرار می‌گیرد.
• در برابر پوسیدگی یا ترک دندان از آنها محافظت می‌کند.
• ظاهر زیبا به دندان می‌بخشد و از دندان‌های ضعیف محافظت می‌کند.
• پس از درمان ریشه و عصب کشی باعث حفظ و استحکام دندان می‌شود.

معایب روکش دندان

• در مقایسه با لمینت، روشی تهاجمی‌تر است.
• کمتر بر اساس درخواست و انتخاب بیمار انتخاب می‌شود و روشی است که جهت درمان دندان پوسیده با صلاحدید دندانپزشک در نظر گرفته می‌شود.
• با توجه به طرح و نوع مواد، احتمالا یک پایه فلزی نیز در آن استفاده شود.
• ممکن است لب پر شده یا بشکنند، اگر شکستگی کم بوده می‌توان آنها را ترمیم کرد ولی اگر آسیب جدی وارد شده باشد و از چند جا شکسته باشد می‌بایست تعویض گردد.
• به علت تراشی که روی دندان داده می‌شود تا بدون افزایش حجم دندان، روکش روی دندان جایگذاری شود؛ روکش یک فرایند برگشت ناپذیر در نظر گرفته می‌شود.
• روکش‌ها ممکن است باعث حساسیت دندانی شوند یا هنگام جویدن دچار درد شوند که معمولا به علت ارتفاع بلند آنهاست که با تنظیم ارتفاع می‌توان این مسئله را حل کرد.
• در برخی از بیماران ممکن است چسبی که برای روکش دندان استفاده می‌شود شسته یا کنده شود که باعث نفوذ باکتری‌ها به فضای زیر روکش شده که در نتیجه پوسیدگی دندان را سبب می‌شود.

عمر مفید روکش دندان

با توجه به نوع و جنس موادی که به کار گرفته می‌شود؛ ماندگاری و طول عمر آن متفاوت است. معمولا عمر مفید آن از 5 تا 15 سال می‌باشد؛ که این مدت زمان بستگی به سلامت دندان زیر آن و مراقبت‌های دهان و دندان شما دارد. هر چه بیشتر رعایت بهداشت دهان و دندان شود، از عمر بیشتری برخوردار خواهد بود.

شایع ترین عوارض روکش دندان

احتمال بروز عفونت

یکی از عوارض مهم این روش درمانی؛ احتمال بروز عفونت است. نکته ای که می‌بایست توسط دندانپزشک معالج به دقت مورد بررسی قرار گیرد اطمینان از تمیز بودن محیط دهان و دندان است که کوچکترین بی دقتی منجر به عفونت پس از انجام کار خواهد شد.

واکنش آلرژیک پس از انجام عصب کشی

یکی دیگر از عوارض روکش دندان بروز واکنش آلرژیک به مواد روکش است. البته این حساسیت اغلب رخ نخواهد داد و معمولا طی مدت زمان کوتاهی برطرف خواهد شد. نکته قابل ذکر در این خصوص این است که این آلرژی بین افراد مختلف با توجه به جنس مواد به کار برده شده؛ متفاوت است که معمولا دندانپزشک با تجویز داروهای ضد حساسیت این مشکل را حل خواهد کرد.

روی هم قرار نگرفتن فک‌ها به طور کامل

عوارض دیگر این روش درمانی؛ عدم قرار گرفتن صحیح فک‌ها روی هم است که اگر ارتفاع آن کمتر از سایر دندان‌ها باشد باعث ایجاد فشار روی آنها می‌شود و اگر ارتفاع روکش دندان بیشتر از سایر دندان‌ها باشد به فک‌ها اجازه نمی‌دهد که به درستی روی هم قرار گیرند و سبب می‌شود که در درون لثه فرو ‌روند و باعث آسیب به بافت دندان و لثه ‌شوند.

لق شدن روکش دندان

اگر نصب روکش دندان به درستی و به روش صحیح انجام نگیرد، بعد از زمان کوتاهی لق خواهد شد و می‌افتد که این خود نیز هزینه مجدد برای بیمار دارد و ممکن است دندان زیرین دچار آسیب شود.

پوسیدگی دندان زیر روکش

از مهمترین عوارض نصب نامناسب روکش دندان؛ پوسیدگی دندان زیر آن است که باعث می‌شود میکروب‌ها و پلاک‌ها به فضای زیر نفوذ کرده و به مرور زمان باعث پوسیدگی دندان شوند. جهت جلوگیری از عوارض این روش درمان و به حداقل رساندن آنها توصیه می‌شود درمان دندان خود را به پزشک مجرب و با تجربه بسپارید.

سوالات متداول

کدام روکش دندان مناسب‌تر است؟

همان طور که پیش‌تر توضیح دادیم، با توجه به موقعیت دندان، عقب یا جلو بودن آن، مزایا و معایب هر روکش و قیمت آنها انتخاب بین افراد متفاوت است  و بر اساس اولویت‌های هر فرد گزینه مناسب انتخاب خواهد شد .

آیا روکش دندان درد دارد؟

پس از انجام این فرایند معمولا بیمار کمی دچار درد و حساسیت دندانی می‌شود که موقتی است ولی اگر درد متوقف نشد می‌بایست به دندانپزشک معالج خود مراجعه کرده تا روکش دندان را مجددا بررسی کند. به طور کل این روش مانند سایر درمان‌های دندان نیازمند مراقبت و بهداشت دهان و دندان می‌باشد و می‌بایست برای معاینه دوره ای به دندانپزشک مراجعه کنید.

علت سیاه شدن روکش دندان چیست؟

شکستگی و لب پر شدن می تواند دلیل اصلی سیاه شدن آن باشد. البته اگر از مواد PFM استفاده کرده باشید؛ پایه فلزی آن به دلیل تحلیل لثه مشخص می‌شود و می توانید با مراجعه به دندانپزشک روکش دندان خود را تعویض کنید.

ارزان‌ترین نوع روکش دندان کدام است؟

با توجه به جنس مواد و هزینه‌های آزمایشگاه قیمت روکش‌ها متفاوت است. معمولا ارزان‌ترین روکش دندان؛ روکش فلزی است که طبق آلیاژ به کار گرفته شده در ساخت آن قیمت‎‌های متفاوتی دارد ولی معمولا ارزان‌ترین روکش محسوب می‌شود.

روکش دندان برای چه افرادی مناسب نیست؟

این روش درمانی روشی است که معمولا برای ترمیم دندان‌های شکسته، لب پر و پرشده به کار گرفته می‌شود، اما همیشه نمی‌توان با این روش مشکل را حل کرد. اگر ترک دندان عمیق باشد و به ریشه رسیده باشد؛ معمولا نمی‌توان با روکش؛ دندان‌هایی که ریشه آنها تحلیل رفته و آسیب جدی دیده اند را ترمیم کرد و ابتدا می‌بایست دندان را عصب کشی کرد. جهت تشخیص روش درمانی باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

آیا روکش دندان برای دندان عصب کشی شده ضروری است؟

همه دندان‌هایی که عصب کشی می‌شوند نیاز به روکش ندارند بلکه دندان‌هایی که بیش از نیمی از دندان توسط مواد پر شده است و مقاومت دندان ضعیف شده است و احتمال شکستگی دندان وجود دارد می‌بایست از روکش برای محافظت از دندان خود استفاده کنند.

روکش دندان متحرک و فوری چیست؟

به روکش دندان فوری و متحرک snap on smile می‌گویند که دائمی نیست و فقط جهت استفاده افرادی مناسب است که تمایل ندارند دندان آنها تراش داده شود و فقط می توان در مهمانی‌ها، مراسم و موقعیت‌های مهم از آن استفاده کرد.

برای ترمیم و زیبایی دندان‌ها کدام روش مناسب‌تر است؟ روکش دندان، لمینت یا باندینگ؟

همان طور که می‌دانید جهت زیباتر کردن، اصلاح طرح لبخند و ترمیم لب پریدگی، شکستگی، فاصله بین دندان‌ها، کوتاهی و کجی دندان‌ها روش‌های متفاوتی وجود دارد و با مشاوره با دندانپزشک می‌توانید بهترین روش را که مناسب شرایط دندان‌هایتان است انتخاب کنید. باندینگ روشی است که جهت اصلاح بسیار جزئی دندان‌ها به کار می‌رود ولی اگر تغییرات بیشتر باشد می‌بایست از لمینت استفاده کرد. همان طور که در این مقاله توضیح داده شده روکش دندان هم جهت ترمیم دندان‌هایی به کار می‌رود که نیاز به ترمیم بیشتر و ترمیم ریشه نیاز دارند و جهت استحکام دندان و جلوگیری از شکستگی استفاده می‌شود.

نتیجه گیری

امروزه با به وجود آمدن روش‌های متفاوت درمانی، اشخاص می‌توانند گزینه‌های مناسبی را با توجه به شرایط دهان و دندان خود انتخاب کنند که بهترین عملکرد را پس از درمان ارائه دهند. قبل از تصمیم‌گیری در این خصوص باید تفاوت روش‌های موجود را با دقت بررسی کنید تا با آگاهی کامل از معایب، مزایا و شرایط آنها با کمک مشاوره بتوانید بهترین گزینه را نسبت به شرایط دهان و دندان خود انتخاب کنید. شما می‌توانید با کلینیک دکتر قاسم قاسم نژاد تماس حاصل فرمایید و از مشاوره آنلاین و رایگان این کلینیک بهرمند شوید.